"Państwo pabiańskie"

"W dobie najwyższego rozkwitu, dwa miasta, Pabjanice i Rzgów, oraz 48 wsi składały się na zwartą całość latyfundialną, na najcenniejszy klejnot w uposażeniu kapituły krakowskiej" 1. Konsekwencją znakomitego położenia ekonomicznego dóbr był fakt wydania na początku XVII w. przez kapitułę krakowską ważnego dokumentu — przywileju określającego granice Pabianic oraz szczegółowe prawa i obowiązki mieszczan. Przywileje te zostały potwierdzone przez kolejnych królów — Zygmunta III w 1606 r. i Władysława IV w 1633 r.

Położenie ekonomiczne Pabianic i dóbr pabianickich na przełomie XVI/XVII wieku było lepsze niż sytuacja większości upadających wówczas miast w kraju. To, że Pabianice dłużej "opierały się" procesowi upadku, wynikało z faktu, iż miasto z całym rolniczym zapleczem i Rzgowem stanowiło jakby enklawę, wyizolowaną całość administracyjną, należącą do kapituły krakowskiej. Tu istniał lokalny rynek dóbr pabianickich, z którego rolnicy nie mogli wywozić produktów do innych miast, tylko do Pabianic i do Rzgowa, a mieszczanie mieli zakaz nabywania ziemiopłodów poza granicami dóbr. Nie bez powodu więc od końca XVI w. dobra pabianickie nazywano "państwem pabiańskim".

Mapy ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie udostępnione na stronie www.pabianiciana.pl zgodnie z "Ustawą z dnia 25 lutego 2016 r. o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego", http://dziennikustaw.gov.pl/du/2016/352/1, dostęp: wrzesień 2017

1 M. Baruch, "Pabianice, Rzgów i wsie okoliczne", Pabjanice 1930